این اعصاب مسئول انتقال پیام به سیستم اعصاب مرکزی، مغز، نخاع و باقی نقاط بدن است. نوروپاتی محیطی یک عبارت کلی برای شرح مشکلات ناشی از این آسیب در سیستم اعصاب محیطی مسئول انتقال اطلاعات حرکتی از سیستم اعصاب مرکزی است. برای مثال اعصاب محیطی، سرد شدن دستان را به اطلاع بدن می‌رساند. برای همین است که افراد مبتلا به دیابت از سردی یا گرمی اعضای بدنشان مطلع نمی شوند.

انواع نوروپاتی محیطی بسیاری از ایرانیان را درگیر کرده است؛ به طور کلی این مشکل به تخریب امواج انتقالی نرمال اعصاب یا امواج نامناسب و مختل منجر می‌شود. این مشکل در واقع اعصاب مختلفی را درگیر می‌کند و به همین دلیل هم به شکل های مختلفی در بدن بروز می‌کند؛ یعنی یا می تواند یک عصب و یا چند عصب را به صورت همزمان متاثر کند. مثال هایی از نوروپاتی محیطی عبارتند از:

• نورالژی بعد از زونا که تا چند ماه بعد از برطرف شدن جوش های پوستی هم باقی می ماند.

• فلج عصب اولنار، برای مثال بعد از آسیب دیدگی آرنج

• سندروم تونل کارپال، که به معنای فشردگی اعصاب مچ دست است.

• فلج عصب نازک نی، که با فشردگی عصب فیبولار در پا رخ می دهد.

• فلج بل که یک نوروپاتی تک عصبی (single-nerver noropatyhu) است، وضعیت صورت بیمار را به هم میریزد.

دلایل نوروپاتی

نوروپاتی به آسیب عصبی ناشی از دلایل مختلفی گفته می شود و از جمله مشکلات سلامت که می تواند با نوروپاتی محیطی همراه شود، عبارتند از:

• بیماری خود ایمنی: شامل سندروم Sjogren، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندروم گیلن باره، پلی نوروپاتی از بین برنده میلین مزمن التهابی و واسکولیت.

• دیابت: رایج ترین دلیل بروز نوروپاتی، دیابت است و بیش از نیمی از افراد مبتلا به دیابت به نوعی از نوروپاتی مبتلا می شوند.

• عفونت: در این باره می توان درباره عفونت های ویروسی و باکتریایی مختلفی مثل بیماری لایم، زونا، ویروس اپشتین بار، هپاتیت بی و سی، خوره، دیفتری و HIV اشاره کرد.

• اختلالات ارثی: اختلالاتی مثل بیماری شارکو-ماری-توث که نوعی نوروپاتی ارثی محسوب می‌شود.

• تومور: رشد غده سرطانی بدخیم و خوشخیم با فشردگی اعصاب همراه می‌شود؛ بعلاوه سرطان مرتبط با پاسخ ایمنی بدن می تواند به بروز پلی نوروپاتی منجر شود.

• اختلالات مغز استخوان: این موارد شامل وجود پروتئین غیرطبیعی در خون (گاموپاتی مونوکلونال)، شکلی از سرطان استخوان (میلئوما)، لیمفوما و یک بیماری نادر به نام آمیلویدوز است.

از عوامل دیگر ایجاد نوروپاتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• الکلی بودن: رژیم غذایی نامناسب فرد الکلی، کمبود ویتامین ها را در بدن ایجاد می کند.

• قرار گرفتن در معرض سموم: مواد سمی من جمله مواد شیمیایی و فلزات سنگین مثل سرب و جیوه.

• مصرف دارو: بعضی داروهای خاص مثل داروهای درمان سرطان (شیمی درمانی) منجر به بروز نورپاتی محیطی می شود.

• عصب آسیب دیده یا تحت فشار: صدماتی مثل تصادف با وسیله نقلیه، افتادن یا مصدومیت ورزشی، می تواند به اعصاب محیطی آسیب زده یا از بین ببرد.

گاهی اوقات هم نمی توان هیچ دلیلی برای بروز نوروپاتی پیدا کرد (ایدیوپاتی).

نشانه‌های نوروپاتی

نشانه های نوروپاتی با توجه به نوع نوروپاتی متفاوت است و محققان بیش از ۱۰۰ نوع نوروپاتی را دسته بندی کرده اند. به طور کلی انواع نوروپاتی در سه دسته کلی تقسیم می شود که هر یک از آنها با نشانه های بخصوصی همراه و به شرح زیر هستند:

نوروپاتی حسی

این معضل، اعصاب حسی مسئول احساس درد، لمس و دما را مختل کرده و فرد ممکن است با موارد زیر مواجه شود:

• کاهش حس حرکت و لمس

• احساس سوزن سوزن و مورمور شدن و حساسیت بیش از حد

• افزایش درد یا عدم احساس درد

• ناتوانی تشخیص تغییرات حرارتی

• مشکل در هماهنگی و تعادل

• احساس گرگرفتگی و تیر کشیدنی که در شبها بدتر می شود.

نوروپاتی حرکتی

این مشکل بر عضلاتی تاثیر می گذارد که به صورت خودآگاه، تحت کنترل مغز هستند. نشانه های آن عبارتند از:

• ضعف عضلانی، که عدم ثبات و سختی انجام حرکات ظریفی مثل بستن دکمه پیراهن را به همرا می آورد.

• آتروفی عضلات

• گرفتگی و اسپاسم عضلانی

• کوچک شدن عضلات

نوروپاتی اتونومیک

این مشکل بر فرایندهای غیرارادی بدن تاثیر می گذارد که توسط مغز کنترل می شوند و نشانه های آن هم عبارتند از:

• مشکل تعرق

• تحمل گرما

• مشکل بی اختیاری ادرار و مدفوع

• مشکل فشار خون

• مشکل بلع

درمان نوروپاتی

درمان این مشکل یا به دنبال حل مشکل و عامل ایجاد آن است و یا می تواند با تمرکز بر کاهش نشانه‌ها و پیشگیری از صدمات بیشتر انجام شود. درمان این مشکل می تواند:

• با داشتن یک سبک زندگی سالم به حفظ سلامت عصبی کمک کند. می توان با تمرین، خوردن غذاهای سالم، داشتن وزن ایده آل، اصلاح کمبود ویتامین بدن و عدم مصرف الکل و سیگار به این موضوع دست پیدا کرد.

• به کنترل قند خون در پیشگیری از نوروپاتی دیابتی که نوعی خاص از نوروپاتی است کمک کند.

• شامل مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی در صورتی که اختلال خودایمنی عامل ایجاد مشکل باشد، یا استفاده از پلاسمافرسیز برای پاکسازی خون و کاهش التهاب.

مصرف دارو برای درد نوروپاتی

داروهایی که می تواند به کاهش نشانه ها کمک کند اما آن را درمان نمی کند، عبارتند از:

• داروهایی مثل کاربامازپین که برای صرع استفاده می شود.

• داروهای ضدافسردگی مثل ونلافاکسین

• دولوکستین، که به نوروپاتی ناشی از شیمی درمانی مبتلا شده اند.

• استفاده از برچسب های پوستی تجویزی مانند لیدودرم به منظور کاهش درد موضعی و موقتی که شامل لیدوکائین است؛ این برچسب ها به شکل بانداژ تولید می شود و فرد می تواند براساس نیازش به ابعاد مختلف ببرد.

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDها) مثل ایبوپروفن که می تواند به کاهش دردهای خفیف کمک کند و امکان تهیه بدون نسخه آن هم وجود دارد.

• کرم ها و پمادهای موضعی مانند کاپسایسین حاوی فلفل قرمز که باعث کاهش درد می شود و به شکل چسب هم در دسترس است.

فرد باید داروهای دیگری که مصرف می کند را نیز برای جلوگیری از بروز تداخل، در انتخاب روش درمان در نظر بگیرد.

تحریک الکتریکی عصبی زیرپوستی (تنس یا TENS)

االکترودهایی که برای اعمال جریان الکتریکی خفیف در فرکانس های مختلف بر روی پوست چسبانده می شود. از تنس باید تا یک ماه و به صورت ۳۰ دقیقه در روز مورد استفاده قرار بگیرد.

بلوک عصبی

بلوک عصبی جزو بهترین روش‌های درمانی نوروپاتی محسوب می‌شود زیرا عوارض بسیار کمی نسبت به دیگر روش‌ها دارد.

در این روش داروهایی مانند بی‌حس کنندهای موضعی، استروئیدها و مواد افیونی روی اعصاب یا نزدیک آن تزریق می‌شوند که در برخی موارد شدید پزشکان با استفاده از تزریق فنل، اتانول خالص و با استفاده از سورن‌های منجمد کننده اعصاب، عصب را از بین می‌برند تا درد بیمار را تسکین دهند. (منبع: مقاله بلوک عصبی سایت کلینیک فوق تخصصی درد نفس)

تبادل پلاسما و ایمونگلوبولین وریدی

این روشها با سرکوب فعالیت سیستم ایمنی بدن می تواند به افراد مبتلا به مشکلات التهابی کمک کند. فرایند تبادل پلاسما شامل گرفتن نمونه خون از بیمار، جداسازی آنتی بادی و پروتئین های خون و تزریق مجدد آن به بدن است. در ایمون گلوبین مقدار زیادی پروتئین وارد بدنتان می شود که عملکردی مشابه با آنتی بادی از خود نشان می دهد. انجام جراحی در افراد مبتلا به نوروپاتی ناشی از فشار وارد برعصب (مثل فشار ناشی از تومور بر اعصاب)، ممکن است برای کاهش فشار ضروری شود.